BỆNH VIỆN THẬN HÀ NỘI
BỆNH VIỆN THẬN HÀ NỘI
Lọc màng bụng (còn gọi là thẩm phân phúc mạc) là phương pháp điều trị thay thế thận, được áp dụng phổ biến với người bệnh suy thận. Dù không phải người bệnh nào cũng có thể thực hiện và vẫn còn một số hạn chế, kỹ thuật này vẫn mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh suy thận mạn.
Lọc màng bụng (thẩm phân phúc mạc) là phương pháp dùng chính màng bụng của người bệnh để làm màng lọc thay thế cho thận đã suy yếu. Phương pháp điều trị này giúp lọc những chất chuyển hóa, nước điện giải khỏi cơ thể, cân bằng nội môi.
Diện tích màng bụng gần bằng diện tích của cơ thể (khoảng 1 – 2m²). Khoang ổ bụng thường chứa khoảng 100ml dịch sinh lý, có khả năng chứa hơn 2l dịch lọc màng bụng mà không gây khó chịu hay ảnh hưởng tới chức năng hô hấp của người bệnh. Màng bụng được dùng như màng bán thấm ngăn cách giữa hai khoang. Một bên là khoang chứa dịch, bên còn lại là những mao mạch quanh màng bụng. Trong quá trình dịch lọc màng bụng lưu trong khoang bụng, quá trình khuếch tán, siêu lọc, hấp thu được diễn ra đồng thời.
Quá trình khuếch tán là hiện tượng những chất hòa tan đi từ nơi có nồng độ cao trong máu như ure, creatinin, kali… qua màng bán thấm (màng bụng) đến khoang chứa dịch lọc. Sự chênh lệch áp lực thẩm thấu giữa dịch lọc và mạch máu sẽ giúp nước thẩm thấu từ khoang máu sang khoang dịch lọc, từ đó loại bỏ nước thừa trong cơ thể.
Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ đặt một ống thông tạm thời vào khoang bụng của người bệnh. Cứ mỗi lần 2l dịch lọc được đưa vào khoang màng bụng của người bệnh. Sau 2 giờ, dịch được tháo ra, đưa tiếp 2l dịch lọc mới. Bác sĩ sẽ thực hiện liên tục cho tới khi người bệnh hết rối loạn điện giải, nội môi được cân bằng, chức năng thận phục hồi.
Phương pháp được thực hiện khi không có thận nhân tạo hay người bệnh chống chỉ định với thận nhân tạo. Lọc màng bụng cấp được chỉ định trong trường hợp suy thận cấp tính hay những đợt tiến triển nặng của suy thận mạn, khi pH máu ≥ 7,2 , kali máu ≥ 6,5mmol/l, ure máu ≥ 30mmol/l, quá tải thể tích tuần hoàn đe dọa phù phổi cấp…
Bác sĩ sẽ luồn một ống thông cố định qua một đường dưới da thành bụng vào khoang bụng đến vị trí sát túi cùng Douglas. Loại ống thông thường được sử dụng là catheter Tenckhoff, có 2 nút chặn. Quá trình đặt ống thông được tiến hành trong phòng phẫu thuật, cố định trong suốt thời gian người bệnh thực hiện phương pháp.
Khi lọc màng bụng liên tục ngoại trú, dịch lọc luôn hiện diện trong khoang bụng của người bệnh. Dịch này được thay 4 lần trong ngày. Quá trình thay, tháo dịch được tiến hành bằng tay, có thể được thực hiện tại nhà. Những giai đoạn trao đổi dịch diễn ra như sau:
Khi tiến hành lọc màng bụng chu kỳ tự động, một ống thông sẽ được thiết lập để trao đổi dịch. Phương pháp thẩm phân phúc mạc này được chia thành:
Không như người bệnh chạy thận nhân tạo phải tới bệnh viện 3 lần/tuần để lọc máu, bệnh nhân thực hiện tại nhà, chỉ tái khám hàng tháng và lãnh dịch lọc, thuốc. Đặc biệt trong dịch COVID-19 này, người bệnh ít phải tới bệnh viện, có thể 2 tháng mới tới tái khám, giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh.
Những nguy cơ sau khi thực hiện phương pháp lọc màng bụng có thể xảy ra như:
Khi thẩm phân phúc mạc, người bệnh cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp để hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị như:
Cơ thể cần được bổ sung protein để phát triển, xây dựng cơ bắp, sửa chữa các mô. Sau khi cơ thể dùng protein trong thực phẩm nạp vào, chất thải ure sẽ được hình thành. Do thận của người bệnh không có khả năng loại bỏ ure nên sẽ tích tụ ure lại trong máu.
Lọc máu kết hợp chế độ ăn uống phù hợp là điều rất quan trọng trong việc giữ cho mức ure giảm xuống. Khi loại bỏ ure, cơ thể của người bệnh sẽ mất đi các protein thường có trong máu. Vì thế, người bệnh sẽ cần bổ sung nhiều protein hơn để thay thế lượng protein đã mất. Người đang thẩm phân phúc mạc nên bổ sung nguồn protein chất lượng cao. Do nguồn protein này tạo ra ít chất thải hơn phải loại bỏ trong quá trình lọc máu. Người bệnh có thể bổ sung vào thực đơn mỗi ngày các loại thực phẩm như thịt gia cầm, cá, lòng trắng trứng…
Một số bệnh nhân có thể bị hạ kali máu do thể tích lọc lớn và ăn không đủ chất. Người mắc bệnh suy thận khi lọc màng bụng nên bổ sung nhiều kali hơn người chưa lọc máu hay chạy thận nhân tạo. Bạn có thể bổ sung các loại thực phẩm như trái cây khô, đậu Hà Lan, các loại hạt, thịt, sữa, rau quả…
Natri có thể ảnh hưởng tới huyết áp của người bệnh suy thận. Khoáng chất này thường có trong thức ăn nhanh, muối, thực phẩm đóng hộp, thịt chế biến sẵn (xúc xích, thịt nguội, thịt xông khói…). Người lọc màng bụng rất dễ bị thừa nước nên cần hạn chế lượng muối nạp vào.
Khi thực hiện phương pháp này, người bệnh cần theo dõi lượng natri của mình để kiểm soát cơn khát và tình trạng tăng cân. Điều này cũng có thể làm giảm việc sử dụng những dung dịch có nhiều đường. Bác sĩ sẽ lựa chọn loại dịch phù hợp để giúp người bệnh kiểm soát huyết áp và mức chất lỏng.
Dư thừa photpho trong máu có khả năng làm cho xương của người bệnh bị yếu và dễ gãy, ngoài ra còn khiến da bị khô ngứa. Lọc màng bụng có thể không loại bỏ đủ photpho ra khỏi cơ thể của người bệnh. Bạn cần hạn chế các loại thực phẩm chứa nhiều khoáng chất này.
Ngoài ra, người bệnh có thể cần sử dụng chất kết dính photpho nhằm kiểm soát photpho trong máu. Những chất kết dính photpho phổ biến như sevelamer, axetat canxi, cacbonat lantan, cacbonat canxi. Các loại thuốc này liên kết photpho trong thức ăn khi ở trong ruột, ngăn không cho nó hấp thu.
Trong quá trình điều trị bệnh suy thận, người bệnh có thể không nhận đủ lượng vitamin và khoáng chất cơ thể cần vì phải kiêng một số loại thực phẩm nhất định. Quá trình thẩm phân phúc mạc cũng loại bỏ một số vitamin khỏi cơ thể của người bệnh.
Để tránh thiếu hụt dưỡng chất cho cơ thể, bác sĩ sẽ kê đơn bổ sung vitamin và khoáng chất được thiết kế phù hợp cho người bệnh suy thận. Người bệnh cần lưu ý không tự ý sử dụng các chất bổ sung vitamin và khoáng chất. Vì thuốc bổ sung vitamin và khoáng chất không kê đơn có khả năng gây hại rất lớn đến thận.
Người bệnh đang lọc màng bụng có thể vận động nhẹ nhàng, tập luyện thể dục thể thao với cường độ phù hợp. Trong đó, đi bộ là hình thức tập luyện phù hợp với phần lớn người bệnh suy thận. Ngoài ra, bạn có thể vận động nhẹ bằng cách làm việc nhà như quét nhà, lau nhà, phơi quần áo… Người bệnh cần tránh tham gia các bộ môn tập luyện mạnh như đá bóng, quần vợt, bóng rổ…
Bản quyền 2024 © thuộc về Bệnh Viện Thận Hà Nội